Freedom House ចាត់កម្ពុជាថាមានសេរីភាពបណ្ដាញអ៊ីនធឺណិតតិចតួច
ដោយ ឡេង ម៉ាលី / 04-10-2013
អង្គការឃ្លាំមើលឯករាជ្យមួយដែលមានឈ្មោះថា ហ្វ្រ៊ីឌឹម ហៅស៍ (Freedom house) បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួនមួយ ស្ដីពីសេរីភាពផ្សព្វផ្សាយ និងទទួលព័ត៌មានតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត នៅទូទាំងពិភពលោក។ អង្គការ ហ្វ្រ៊ីឌឹម ហៅស៍ រកឃើញថា សេរីភាពអ៊ីនធឺណិត ស្រុតចុះក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
របាយការណ៍របស់អង្គការ ហ្វ្រ៊ីដឹម ហៅស៍ ដែលផ្សាយចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក នៅថ្ងៃទី៣ ខែតុលា បង្ហាញការសិក្សាថ្មីរបស់ខ្លួនថា បញ្ហាឈ្លបយកការណ៍ ការបង្កើតច្បាប់គ្រប់គ្រងអត្ថបទលើអ៊ីនធឺណិត និងការកើនឡើងនៃការចាប់ខ្លួនអ្នកប្រើប្រាស់ ធ្វើឱ្យសេរីភាពផ្សព្វផ្សាយ និងទទួលព័ត៌មានតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ស្រុតចុះទូទាំងពិភពលោក នៅឆ្នាំ២០១៣។
នាយកកម្មវិធីសេរីភាពលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឆ្នាំ២០១៣ អ្នកស្រី សានចា ខែលលី (Sanja Kelly) ថ្លែងនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះថា ប្រទេសជាច្រើនកំពុងពិនិត្យចាប់កំហុសលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត៖ «នៅពេលដែលការបិទ និងការច្រោះព័ត៌មានលើអ៊ីនធឺណិត នៅតែជាវិធីដែលប្រទេសជាច្រើនពេញនិយមយកមកប្រើ ដើម្បីចាប់កំហុស ឬចាប់ពិរុទ្ធនៅឡើយ រដ្ឋាភិបាលបានបង្កើនការត្រួតពិនិត្យរបស់ខ្លួន ដោយឃ្លាំមើលថា តើនរណានិយាយអ្វីខ្លះនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ហើយរកវិធីផ្ដន្ទាទោសពួកគេ។ នៅប្រទេសខ្លះ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវចាប់ខ្លួន ដោយគ្រាន់តែសរសេរអត្ថបទលើហ្វេសប៊ុក (Facebook) ឬភ្ជាប់មតិយោបល់របស់មិត្តភ័ក្ដិដែលទិតៀនអាជ្ញាធរ»។
កម្មវិធីសេរីភាពលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឆ្នាំ២០១៣ កំណត់ទំនោរគន្លឹះលើសេរីភាពអ៊ីនធឺណិត នៅ ៦០ប្រទេស ដោយវាយតម្លៃប្រទេសនីមួយៗផ្អែកលើឧបសគ្គនានាចូលអ៊ីនធឺណិត ការដាក់កំហិតលើអត្ថបទ និងការរំលោភសិទ្ធិអ្នកប្រើប្រាស់។
ការឈ្លបយកការណ៍សំខាន់បំផុត គឺទំនោរកាលពីឆ្នាំមុនដែល លោក អិដវើត ស្នូដិន (Edward Snowden) លាតត្រដាងពីសកម្មភាពឈ្លបយកការណ៍សម្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ កម្មវិធីសេរីភាពលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឆ្នាំ២០១៣ រកឃើញប្រទេសចំនួន៣៥ ក្នុងចំណោមប្រទេស៦០ បានពង្រីកបច្ចេកទេស ឬអំណាចច្បាប់ឈ្លបយកការណ៍ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ការឃ្លាំមើលនេះ គឺនៅប្រទេសណាដែលច្រើនប្រើមធ្យោបាយទាំងនេះ ដើម្បីបង្ក្រាបអ្នកនយោបាយប្រឆាំង និងសកម្មជនស៊ីវិល។ សកម្មជននៅប្រទេសផ្ដាច់ការជាច្រើន រាយការណ៍ថា អ៊ីមែល និងការទំនាក់ទំនងរបស់គេ ត្រូវបានអាជ្ញាធរបង្ហាញពេលសួរចម្លើយ ឬប្រើជាភស្តុតាងក្នុងសវនាការនយោបាយ ហើយជាលទ្ធផល អ្នកទាំងនោះត្រូវជាប់គុក ធ្វើទារុណកម្មរហូតដល់ស្លាប់ក៏មាន។
រដ្ឋាភិបាលខ្លះខ្លាចអំណាចប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម នាំឱ្យមានចលនាតវ៉ាទូទាំងប្រទេស ក៏ធ្វើច្បាប់រឹតត្បិតលើការបញ្ចេញមតិតាមអ៊ីនធឺណិត។ ចាប់តាំងពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ មក គេរកឃើញថា មានប្រទេសចំនួន២៤ ក្នុងចំណោមប្រទេស៦០ បានចេញច្បាប់ ឬបទបញ្ជា ដែលគំរាមកំហែងសេរីភាពអ៊ីនធឺណិត ហើយច្បាប់ខ្លះទៀតកំណត់ទោសដាក់គុកដល់ ១៤ឆ្នាំ ចំពោះពាក្យសម្ដីជាក់លាក់លើអ៊ីនធឺណិត។
ជារួម ប្រទេសចំនួន៣៤ ក្នុងចំណោម៦០ គេរកឃើញថា សេរីភាពអ៊ីនធឺណិតធ្លាក់ចុះ។ ជាការកត់សម្គាល់ ប្រទេសវៀតណាម និងអេត្យូពី (Ethiopia) នៅតែគាបសង្កត់ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយប្រទេសវេណេហ្ស៊ួអេឡា (Venezuela) បង្កើនការចាប់កំហុសនៅក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី។ ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ៣ ផ្សេងទៀត គឺឥណ្ឌា សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រេស៊ីល ក៏មានការធ្លាក់ចុះគួរឱ្យកត់សម្គាល់។
ប្រទេសអ៊ីស្លង់ និងអេស្តូនី គឺជាប្រទេសឈរនៅលំដាប់ខ្ពស់ជាងគេ ដែលមានសេរីភាពអ៊ីនធឺណិត។ សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសមានសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតដែរ ប៉ុន្តែបានធ្លាក់ចុះ ៥ពិន្ទុ ដោយសារតែមានការលាតត្រដាងពីសកម្មភាពលួចយកការណ៍ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ ទោះជាដូច្នេះក្ដី សហរដ្ឋអាមេរិក ស្ថិតនៅខ្ពស់ជាងគេក្នុងចំណោមប្រទេស៥ ដែលបានត្រួតពិនិត្យ។ ប្រទេសចិន គុយបា និងអ៊ីរ៉ង់ ជាប្រទេសដែលគាបសង្កត់សេរីភាពអ៊ីនធឺណិតខ្លាំងជាងគេ ក្នុងរយៈពេល ២ឆ្នាំជាប់ៗគ្នានេះ។
ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអង្គការសេរីភាពសារព័ត៌មាន ហ្វ្រីដឹម ហោស៍ គូសខ្វែងលើតារាងចំណាត់ថ្នាក់ថា ជាប្រទេសមានសេរីភាពខ្លះតាមការឃ្លាំមើលចន្លោះពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ ដល់ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣ ដោយអត្ថបទនយោបាយ សង្គម និងសាសនា ត្រូវបានបិទ។ កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រកាសធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់សម្រាប់គ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
នៅពេលនោះដែរ នាយកគម្រោងសេរីភាពសារព័ត៌មាននៃអង្គការ ហ្វ្រីដឹម ហោស៍ អ្នកស្រី ខារិន ខាលេខា (Karin Karlekar) ថ្លែងថា សេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ធ្លាក់ចុះនៅឆ្នាំ២០១៣៖ «កម្ពុជា ត្រូវបានដាក់ក្នុងប្រទេសដែលគ្មានសេរីភាពទាំងស្រុង ប៉ុន្តែយើងឃើញថា ពិន្ទុផ្នែកសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅប្រទេសនេះបានធ្លាក់ចុះ ប្រៀបទៅនឹងឆ្នាំមុន។ នេះជាដំណើរឆ្ពោះទៅរកភាពអវិជ្ជមាននៅកម្ពុជា»។
ដោយឡែក នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូ វីរៈ ថ្លែងថា សេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា មិនមានបញ្ហាទេ៖ «ខ្ញុំមើលទៅខាងសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមានសេរីភាពមែនទែន។ ប៉ុន្តែ សេរីភាពហ្នឹង វាអាស្រ័យលើប្រជាពលរដ្ឋ ដោយសារការតានតឹងសេរីភាពនៅខាងក្រៅ គឺខាងក្រៅប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតហ្នឹងនៅសង្គមយើងទូទៅ ដោយសារមានការភ័យខ្លាចច្រើន ដោយសារការគាបសង្កត់សេរីភាពបញ្ចេញមតិ។ ប៉ុន្តែ ការគាបសង្កត់ហ្នឹងវាបណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់សេរីភាពបញ្ចេញមតិលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដែរ។ ប៉ុន្តែ ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតតែម្ដងមិនពាក់ព័ន្ធទេ មិនមានការរឹតត្បិតទេ។ ជាទូទៅ សេរីភាពបញ្ចេញមតិលើអ៊ីនធឺណិតហ្នឹង សេរីមែនទែន មិនមានការរារាំងអីទេ»។
តារាងប្រចាំតំបន់ បង្ហាញថា សេរីភាពអ៊ីនធឺណិតនៅប្រទេសកម្ពុជា ប្រសើរជាងប្រទេសបង់ក្លាដេស ស្រីលង្កា និងប្រទេសថៃ។
វិធី ១០យ៉ាងដែលប្រទេសចំនួន៦០ យកមកប្រើញឹកញាប់ជាងគេក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត គឺ៖
ទី១ វិធីរាំងខ្ទប់ ឬច្រោះព័ត៌មាន៖ ប្រទេសចំនួន២៩ ក្នុងចំណោម៦០ ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា អាជ្ញាធរបានរាំងខ្ទប់ព័ត៌មានជាក់លាក់មួយចំនួនទាក់ទងនឹងនយោបាយ និងសង្គម ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ក្នុងនោះ ប្រទេសចិន អ៊ីរ៉ង់ និងអារ៉ាប់ គឺជាជនល្មើសធ្ងន់ជាងគេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួន ដូចជា កូរ៉េខាងត្បូង និងឥណ្ឌា ក៏ប៉ះពាល់វឹមសៃត៍ មានចរិតនយោបាយដែរ។ ប្រទេសហ៊្សកដានី (Jordan) និងរុស្ស៊ី កាន់តែបង្កើនការរាំងខ្ទប់ខ្លាំងក្នុងរយៈកាលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
វិធីទី២ ការវាយប្រហារតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រប្រឆាំងអ្នករិះគន់សង្គម៖ អ្នកប្រឆាំង និងសកម្មជននៅក្នុង ប្រទេសចំនួន៣១ ប្រឈមនឹងការវាយប្រហារលើប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័ររបស់គេក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមក នេះ។ ការវាយប្រហារទាំងនោះ គឺជាពិសេសក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយនានា ឧទាហរណ៍ដូចជា ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងវេណេហ្ស៊ួអេឡា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអ៊ីនធឺណិតឯករាជ្យដែលមានប្រជាប្រិយមួយ ត្រូវបានវាយប្រហារនៅក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត។
ទី៣ ច្បាប់ថ្មី និងការចាប់ខ្លួន៖ មានប្រទេសកាន់តែច្រើនឡើង ដែលអាជ្ញាធរបានចេញច្បាប់ហាមឃាត់លើការនិយាយស្ដីអំពីនយោបាយ សាសនា ឬបញ្ហាសង្គមជាក់លាក់មួយចំនួន តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ឬក៏ដាក់ការរឹតត្បិតមិនច្បាស់លាស់សម្រាប់បញ្ហាសន្តិសុខសង្គម ដែលបើកឱ្យមានការរំលោភបំពាន។ នៅក្នុងប្រទេសចំនួន២៨ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ព្រោះតែអត្ថបទលើអ៊ីនធឺណិតរបស់គេ។ បន្ថែមទៅលើអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ក៏មានពលរដ្ឋធម្មតាមួយចំនួនដែរ ដែលត្រូវចាប់ឃុំខ្លួនដោយសារគេចុះផ្សាយមតិរិះគន់អាជ្ញាធរ ឬសាសនាលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។
ទី៤ ការផ្ដល់លុយដល់អ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយនិយមរដ្ឋាភិបាល៖ សរុបទៅ មានប្រទេសចំនួន២២ ត្រូវបានគេឃើញផ្ដល់លុយកាក់ដល់អ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយឱ្យបោកបញ្ឆោតកិច្ចពិភាក្សាតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត តាមការបង្ខូចអ្នកប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ការផ្សព្វផ្សាយការឃោសនា និងការការពារគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលពីការរិះគន់។ បញ្ហានេះ នាំមុខគេដោយប្រទេសចិន បារ៉េន និងរុស្ស៊ី ហើយតាក់ទិចនេះកាន់តែកើនឡើងនៅប្រទេសបេឡារូស និងម៉ាឡេស៊ី។
ទី៥ ការវាយប្រហារលើរាងកាយ និងការសម្លាប់៖ ក្នុងប្រទេសចំនួន២៦ យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សម្នាក់ត្រូវគេវាយដំ ឬធ្វើទារុណកម្ម ព្រោះតែគេសរសេរចុះផ្សាយបញ្ហានានាលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត ហើយនៅប្រទេសចំនួន៥ មានការវាយប្រហាររហូតដល់ស្លាប់ ដែលជាញឹកញយជាការសងសឹកចំពោះការបង្ហាញអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ មានអ្នកកាសែតអ៊ីនធឺណិតជាច្រើននាក់ ត្រូវបានសម្លាប់នៅប្រទេសស៊ីរី និងមួយចំនួនទៀត ត្រូវបានសម្លាប់នៅប្រទេសម៉ិកស៊ិក។ នៅប្រទេសអេហ្ស៊ីប មានក្រុមអ្នកគ្រប់គ្រងបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកជាច្រើនរូប ត្រូវបានគេចាប់ពង្រត់ និងវាយដំ ហើយអាជ្ញាធរក៏កំណត់មុខសញ្ញាប្រជានាំសារ គឺពលរដ្ឋដែលផ្ដល់ព័ត៌មាននៅក្នុងពេលធ្វើបាតុកម្មតវ៉ានានា។
ទី៦ ការឈ្លបយកការណ៍៖ បើទោះជាការបង្អាក់ការទាក់ទងខ្លះ អាចចាំបាច់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបទឧក្រិដ្ឋ ឬភេរវកម្មក៏ដោយ ក៏ការឈ្លបយកការណ៍នោះកាន់តែរំលោភបំពានច្រើនឡើងៗ ទៅលើអ្នកនយោបាយ។ រដ្ឋាភិបាលនៅប្រទេសចំនួន៣៥ បានបង្កើនអំណាចឈ្លបយកការណ៍របស់ខ្លួន ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
ទី៧ ការបិទ និងលុបសំណើសុំ៖ រដ្ឋាភិបាល ឬបុគ្គលមួយចំនួន អាចស្នើសុំក្រុមហ៊ុនឱ្យដកចេញអត្ថបទខុសច្បាប់ ជាធម្មតាដោយមានការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ។ ក៏ប៉ុន្តែ សំណើសុំបែបនេះ គ្រាន់តែជាសកម្មភាពផ្លូវច្បាប់សម្រាប់គំរាមកំហែង ឬក៏ជាការវាយបកវិញ បានក្លាយជាឧបករណ៍ចាប់ពិរុទ្ធយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាពនៅប្រទេសជាច្រើន ដូចជា ប្រទេសរុស្ស៊ី និងអាហ្សែរបៃហ្សាន (Azerbaijan) ដែលជាតំបន់អ្នកសរសេរគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួន ឬ ប្លុកជឺ (Blogger) ត្រូវបានគំរាមកំហែងដេញចេញពីការងារ ឬឃុំខ្លួន បើមិនព្រមលុបព័ត៌មានចេញពីគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួននោះ។
ទី៨ ការរាំងខ្ទប់ការផ្សព្វផ្សាយសង្គម និងកម្មវិធីទំនាក់ទំនង៖ នៅប្រទេសចំនួន១៩ បានរាំងខ្ទប់កម្មវិធីមើលវីដេអូ ឈ្មោះ យូធូប (YouTube) ថ្វីតធឺ (Twiter) ហ្វេសប៊ុក (Facebook) ឬកម្មវិធីព័ត៌មានវិទ្យាមួយចំនួនទៀត ទាំងបណ្ដោះអាសន្ន ឬជាអចិន្ត្រៃយ៍។ សេវាទំនាក់ទំនងផ្សេងទៀត ដូចជា Skype, Viber និង WhatsApp ក៏ត្រូវបានកំណត់ជាមុខសញ្ញាដែរ ដោយហេតុថា គេពិបាកតាមដានមើល ឬក៏គំរាមកំហែងដល់ប្រាក់ចំណូលរបស់ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍។
ទី៩ ការទទួលខុសត្រូវកណ្ដាល៖ នៅក្នុងប្រទេសចំនួន២២ អ្នកទទួលខុសត្រូវកណ្ដាល ឬហៅថា អន្តរការី ដូចជា អ្នកផ្ដល់សេវាអ៊ីនធឺណិត អ្នកផ្ដល់សេវា អ្នកគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិត ឬអ្នកសម្របសម្រួលវេទិកា ត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្លូវច្បាប់ចំពោះអត្ថបទដែលចុះផ្សាយដោយអ្នកដទៃ។ ដូច្នេះ ប្រការនេះជាការលើកទឹកចិត្តឱ្យពួកគេចាប់ពិរុទ្ធអតិថិជនរបស់គេ។ ក្រុមហ៊ុននៅក្នុងប្រទេសចិន បានជួលផ្នែកទាំងអស់ឱ្យឃ្លាំមើល និងលុបចោលសាររាប់លានក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ទី១០ ការពន្យឺត ឬបិទសេវា៖ រដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងរចនាសម្ព័ន្ធទូរគមនាគមន៍ អាចកាត់ផ្ដាច់ ឬពន្យឺតអ៊ីនធឺណិត ឬសេវាចល័ត ទាំងតាមតំបន់ណាមួយ ឬទូទាំងប្រទេស។ ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះ ប្រទេសស៊ីរី បានកាត់ផ្ដាច់សេវាជាច្រើនលើក នៅពេលដែលតំបន់ខ្លះនៅប្រទេសចិន ឥណ្ឌា និងវេណេហ្ស៊ួអេឡា ផ្អាកជាបណ្ដោះអាសន្នក្នុងពេលមានព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយ និងភាពវឹកវរសង្គមកើតឡើង៕
Freedom House ចាត់កម្ពុជាថាមានសេរីភាពបណ្ដាញអ៊ីនធឺណិតតិចតួច
Reviewed by ញឹប សុខឡា
on
12:12 PM
Rating:
Reviewed by ញឹប សុខឡា
on
12:12 PM
Rating:
